Αρχαίοι Πολιτισμοί και Αρωματοθεραπεία | Μεσόγειος

Τα αιθέρια έλαια εμφανίζονται εδώ και περισσότερο από 3.500 χρόνια π.Χ. σε όλους τους μεγάλους πολιτισμούς. Προτού έρθει η σύγχρονη επιστήμη, οι ιδιότητές τους είχαν ανακαλυφθεί μέσω δοκιμών και σφαλμάτων, παρατηρώντας τα ζώα σχετικά με το ποια φυτά έτρωγαν όταν ήταν άρρωστα. Αυτές οι γνώσεις ταξίδεψαν από γενιά σε γενιά μέσω της λεκτικής παράδοσης. 

Αρχαία Αίγυπτος:

Στην αρχαία Αίγυπτο, οι κήποι των Φαραώ αποτελούσαν έναν παράδεισο καλλιέργειας φαρμακευτικών βοτάνων με τεράστια ποικιλία από όλο τον κόσμο. Οι ιερείς και οι γιατροί της εποχής παρασκεύαζαν φάρμακα από αρωματικά έλαια. Η χρήση των αρωμάτων ήταν πολύ σημαντική και ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με τη θρησκεία. Μάλιστα, σε κάθε αιγυπτιακό θεό αντιστοιχούσε ένα άρωμα και με αυτό επάλοιφαν τα αγάλματά τους. 

Τα ιατρικά κείμενα βασίζονται κυρίως στην πλούσια ποικιλία φυτών που παράγονται από τη γη για φαρμακευτικές εφαρμογές αρώματα, καλλυντικά, είδη οικιακής χρήσης, τρόφιμα, στολίδια και για κηδείες. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ήταν ειδικοί στο να χρησιμοποιούν φυτικές ρητίνες και διάφορα αποστάγματα για να ταριχεύσουν αλλά και για να αρωματίσουν τους ναούς. Στον τάφο του Τουταγχαμών βρέθηκαν πολλά δοχεία και βάζα με λιβάνι, κύφους και άλλα, τα οποία ήταν σφραγισμένα για πάνω από 3.000 χρόνια.

Ένα από τα πιο αγαπημένα αρώματα για τους Αιγύπτιους ήταν το “kyphi”. Ο Πλούταρχος είχε αναφέρει πως αυτό το άρωμα “κοίμιζε τον άνθρωπο, καθήλωνε τις αγωνίες και φώτιζε τα όνειρα”. Αυτό λοιπόν ήταν ένα μείγμα από 23 συστατικά. Κάποια από αυτά ήταν η κανέλα, η μέντα, η σιτρονέλλα, η φιστικιά, ο άρκευθος, η ακακία, ο κέδρος, το λιβάνι, το μύρο και οι σταφίδες. Αυτό το άρωμα συνέχισε να χρησιμοποιείται και από Έλληνες και Ρωμαίους. Αυτό είναι το πρώτο παράδειγμα αναγνώρισης των επιπτώσεων της αρωματοθεραπείας. Επιπλέον, έκαιγαν αρωματικά ξύλα, βότανα και μπαχαρικά προς τιμήν των θεών τους, καθώς πίστευαν ότι όταν ανέβαινε ο καπνός στον ουρανό κουβαλούσε τις προσευχές τους μαζί. 

Αρχαία Ελλάδα:

Στην αρχαία Ελλάδα, ο πατέρας της ιατρικής Ιπποκράτης (460-370 π.Χ.) πίστευε στη θαυματουργή θεραπευτική δύναμη που έχει η φύση χωρίς να ασπάζεται δεισιδαιμονίες. Χρησιμοποιούσε ως φάρμακα πολλά μεσογειακά αρωματικά φυτά όπως φασκόμηλο, λεβάντα, ρίγανη, μέντα και άλλα. Κατά τη διάρκεια του λοιμού της Αθήνας που ξέσπασε κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, συνέστησε αφεψήματα αρωματικών φυτών αλλά και καύση αρωματικών φυτών για να αντιμετωπίσει την καταστροφική επιδημία. Για αυτό, η πόλη τον τίμησε. 

Πατέρας της βοτανικής όμως θεωρείται ο Θεόφραστος (372-287 π.Χ.) ο οποίος ήταν μαθητής του Αριστοτέλη. Ο Θεόφραστος έγραψε το πολύτιμο έργο “Περί Φυτών Ιστορίας” στο οποίο κατέγραψε και ταξινόμησε 550 φυτά ελληνικά και εισαγόμενα. Ήταν αυτός ο οποίος κατέγραψε μια από τις πιο θεμελιώδεις αρχές της αρωματοθεραπείας - ότι τα αρωματικά έλαια όταν εφαρμόζονται εξωτερικά μπορούν ακόμα να επηρεάσουν την εσωτερική λειτουργία του σώματος.

Ο Κλαύδιος Γαληνός (129-199 μ.Χ.), ο οποίος θεωρείται ο δεύτερος σπουδαιότερος αρχαίος Έλληνας γιατρός της αρχαιότητας μετά τον Ιπποκράτη και συνεχιστής του έργου του, αναφέρει στα συγγράμματά του 440 φαρμακευτικά φυτά και 250 φαρμακευτικές ουσίες, όπως επίσης και περιγραφές σχετικά με την παρασκευή, συντήρηση και χρήση τους. 

Μέσα από τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ανατολή, έγιναν διαθέσιμα πολλά μπαχαρικά, θυμιάματα και νέα συστατικά αρωμάτων από την Κίνα, την Ινδία, την Αφρική και την Αραβία. Αυτά ήταν τόσο πολύτιμα όσο ο χρυσός και είχαν πολύ υψηλή ζήτηση. 

Τα αρωματικά μείγματα μπήκαν στην καθημερινή ζωή. Τα φορούσαν από ποιητές μέχρι αθλητές. Στην Αθήνα άνοιξαν πολλά αρωματοπωλεία τα οποία έγιναν κέντρα κουτσομπολιού, σκανδάλων και πολιτικής ίντριγκας. 

Ρωμαίοι:

Έλληνες γιατροί μετέφεραν τις γνώσεις τους στη Ρώμη. Οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν τα αρωματικά φυτά πλέον και για παρασκευάσματα υγιεινής και ομορφιάς. Αρωματικά και αιθέρια έλαια χρησιμοποιούνταν σε δημόσια λουτρά και σε μείγματα μασάζ. Όσο η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μεγάλωνε, είχαν πρόσβαση σε τεράστια ποικιλία βοτάνων.

Χρησιμοποιούσαν τρία είδη αρωμάτων, τα “λαδύσματα” τα οποία ήταν στερεά αρώματα, “στύμματα”, αρωματικά έλαια και “διασπάσματα” τα οποία ήταν αρώματα σε σκόνη. Η λέξη “άρωμα” έχει τις ρίζες του στη  λατινική λέξη “per fumum”, δηλαδή “μέσα από τον καπνό” και έχει σχέση με το κάψιμο του θυμιάματος. 

Οι Ρωμαίοι ήταν αυτοί που εισήγαγαν την αρωματοποιία στα Βρετανικά Νησιά. Σύλλεξαν σπόρους και φυτά από παντού και μερικά έφτασαν στις ακτές της Βρετανίας όπως ο μάραθος, ο μαϊντανός, το δενδρολίβανο, το θυμάρι και το φασκόμηλο. 

Κατά την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, πολλοί γιατροί κατέφυγαν στην Κωνσταντινούπολη, όπου μεταφράστηκαν πολύτιμα ιατρικά βιβλία σε πολλές ξένες γλώσσες.